Jaki obiektyw do portretów Canon, Nikon, Sony, Olympus, Sigma? To pytanie pojawia się na tyle często, że w końcu postanowiłem napisać na ten temat. 

Bardzo często, w czasie warsztatów fotograficznych spotykam się z osobami, które fotografują – czy też portretują – obiektywami o ogniskowej 200 mm i więcej. Na pytanie skąd pomysł, by portretować takim właśnie “działem” słyszę odpowiedź: bo fotografowana osoba nas nie zauważy. Inni argumentują nieco inaczej: bo wstydzą się podchodzić blisko, obawiają się odmowy bądź agresji ze strony portretowanej osoby.

Ogniskowa 75 mm, przysłona f/1.6. Byłem blisko, bardzo blisko. To jedno z ostatnich zdjęć w serii, wykonane w momencie gdy moja malijska modelka zaczęła ponownie być sobą. (c) Piotr Trybalski

Portret to bardzo, bardzo osobista dziedzina fotografii. Przynajmniej powinna taka być. I bynajmniej nie chodzi mi tu o obnażanie – w sensie dosłownym – czegokolwiek poza prawdziwym “ja” portretowanej osoby. Pewnie zgodzicie się ze mną, że najlepsze portrety jakie udało Wam się oglądać pełne były emocjonalnego przekazu, czuć było (a raczej widać), że są prawdziwe, a fotograf nie znajdował się kilka metrów od modela, ale blisko, całkiem blisko.

Nieco przełamana oś pionowa kadru, nieco z góry, z ukosa. I oczy – kontakt wzrokowy i emocje. Ogniskowa 75 mm, przysłona f/2.2 (c) Piotr Trybalski

Czy zdjęcie portretowe wykonane obiektywem 200mm z kilku czy kilkunastu metrów może być udane? Tak, może się… udać. Ale chyba nie o to nam chodzi, by zdjęcia się “udawały”, czyli żeby się zdarzało wykonać udane ujęcie. Chodzi o to by każde ujęcie było udane. Zaplanowane, przemyślane, wypracowane. Kontakt wzrokowy i emocjonalny fotografa z modelem to podstawa, która jest odpowiedzialna za udane zdjęcie portretowe.

ZOBACZ: Jak fotografować ludzi? – Poradnik.

Co złego jest w tych nieszczęsnych 200mm? Po pierwsze brak kontaktu z fotografowaną osobą. Fotografowanie ze znacznej odległości przypomina raczej “kradzież obrazu” niż wypracowany, przemyślany portret.  Klasyczne, portretowe ogniskowe: 85 mm, 105 mm dają szanse na obcowanie z modelem, dają szanse na zauważenie emocji, poznanie portretowanej osoby. Zauważenie chwili kiedy model staje się sobą, wystawiony przed szkło obiektywu.  Takie ogniskowe dają też szansę na ciekawsze kadry, złamanie symetrii zdjęcia, pochylenie osi pionowej obrazu.

Ogniskowa 35 mm, przysłona f/4.5

Pomijając wady czysto merytoryczne, wynikające ze stosowania długich ogniskowych, kluczowym problemem są zniekształcenia twarzy i głowy – efekt użycia za długich ogniskowych, ale i krótkich, zbyt krótkich, wykorzystywanych w zbyt małej odległości. Jak to wygląda w praktyce? Zobaczcie poniższe zdjęcie, w świetny sposób pokazuje co jest “nie tak” ze zdjęciami, wykonanymi obiektywami o określonej długości ogniskowej.

Zwróćcie szczególną uwagę co dzieje się z nosem, czołem i oczami. Jak przy długich ogniskowych zaczyna pojawiać się na zdjęciu powierzchnia pomiędzy kością policzkową a uchem (i skroń), jak twarz “chowa się” w głowie przy 350mm.

KLIKNIJ, aby powiększyć (fot. stepheneastwood.com)

Jakich w takim razie używać obiektywów? Podzieliłbym je na dwie grupy: klasyczne – portretowe i takie, dzięki którym można budować portrety wieloplanowe – np. 50-tki, 35-tki czy 28-ki (wśród których ująłem zoomy – dla wielu z Was będą to po prostu obiektywy uniwersalne). Są to moje, subiektywne propozycje, starałem się wybrać zarówno nieco tańsze rozwiązanie (obiektyw budżetowy) jak i droższe – używane przez profesjonalnych fotografów.  Od razu napiszę, że najbardziej lubię fotografować pomiędzy 75 a 85 mm – to moje ulubione ogniskowe portretowe.  Każdy z Was może wybrać sobie taki obiektyw, który mu najbardziej pasuje. Zawsze można poszukać okazji – na przykład serwisów oferujących kupony rabatowe (jak chociażby tutaj) i znaleźć droższy obiektyw po niższej cenie.

Ogniskowa 75 mm, przysłona f/2.0

Pamiętajcie jednak o tym, że nie osiągnięcie efektu pięknego rozmycia ostrości na twarzy portretowanej osoby, jeśli będziecie używać przysłony o wartości większej od f/2.8 – a i ta może okazać się zbyt duża. Te droższe, o nieco lepszej konstrukcji optycznej obiektywy dają też większą szansę na uzyskanie pięknego efektu bokeh w tle.

Poniższe propozycje spełniają założenia:

• obiektywy stałoogniskowe pozwalają na uzyskanie bardzo ostrego obrazu
• obiektywy posiadają ogniskową, która pozwala na portrety zarówno w ujęciu bliższym jak i dalszym. Innymi słowy: uda Wam się nimi wykonać klasyczny “head shot” jak i zdjęcia w kadrze średnim czy amerykańskim (odległość do portretowanej osoby to Wasz wybór, zależy od Waszej wizji przygotowywanego portretu)
• minimalny otwór przysłony pozwala na uzyskanie estetycznego rozmycia – obszar ostry może mieć niewiele ponad 3-4 cm i jednocześnie pozwala pracować przy świetle zastanym – często dość słabym (półmrok), a przez to interesującym fotograficznie
• posiadają autofokus, pozwalający na szybką pracę

Obiektywy portretowe dla pełnej klatki:

Canon EF 85mm f/1.8 USM

• ogniskowa: 85mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.8
• minimalna odległość ostrzenia: 85 cm
• średnica filtra: 58 mm
• silnik AF: tak
• waga: 425 g
• wielkość: 75 mm (maksymalna średnica) x 71,5 mm (długość)
• CENA: od 1480 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Canon EF 85mm f/1.2L II USM

• ogniskowa: 85mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.2
• minimalna odległość ostrzenia: 95 cm
• średnica filtra: 72 mm
• silnik AF: tak
• waga: 1025 g
• wielkość: 91,5 mm (maksymalna średnica) x 84 mm (długość)
• CENA: od 8190 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Canon EF 24-70mm f/2.8L II USM

• ogniskowa: 24-75mm (dla pełnej klatki)
• ogniskowa portretowa (portrety wieloplanowe: 28, 35, 50, 70mm)
• minimalna przysłona: f/2.8
• minimalna odległość ostrzenia: 38 cm
• średnica filtra: 82 mm
• silnik AF: tak
• waga: 805 g
• wielkość: 88,5 mm (maksymalna średnica) x 113 mm (długość)
• CENA: od 7920 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Nikon AF NIKKOR 85 mm f/1,8G

• ogniskowa: 85mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.8
• minimalna odległość ostrzenia: 85 cm
• średnica filtra: 67 mm
• silnik AF: tak
• waga: 350 g
• wielkość: 80 mm (maksymalna średnica) x 73 mm (długość)
• CENA: od 1800 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Nikon AF-S NIKKOR 85 mm f/1,8G

• ogniskowa: 85mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.8
• minimalna odległość ostrzenia: 85 cm
• średnica filtra: 62 mm
• silnik AF: nie
• waga: 380 g
• • wielkość: 71,5 mm (maksymalna średnica) x 58,5 mm (długość)
• • CENA: od 1400 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Nikon AF-S NIKKOR 85 mm f/1,4G

• ogniskowa: 85mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.4
• minimalna odległość ostrzenia: 85 cm
• średnica filtra: 77 mm
• silnik AF: tak
• waga: 595 g
• wielkość: 86,5 mm (maksymalna średnica) x 84 mm (długość)
• CENA: od 6900 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Nikon AF-S NIKKOR 24-70mm f/2.8G ED

• ogniskowa: 24-70mm (dla pełnej klatki)
• ogniskowa portretowa (portrety wieloplanowe: 28, 35, 50, 70mm)
• minimalna przysłona: f/2.8
• minimalna odległość ostrzenia: 38 cm
• średnica filtra: 77 mm
• silnik AF: tak
• waga: 900 g
• wielkość: 83 mm (maksymalna średnica) x 133 mm (długość)
• CENA: od 5949 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Sigma 85 F1.4 EX DG HSM

• mocowanie dla: Nikon, Canon, Pentax, Sony, Sigma
• ogniskowa: 85 mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.8
• minimalna odległość ostrzenia: 85 cm
• średnica filtra: 77 mm
• silnik AF: tak
• waga: 725 g
• wielkość: 88,4 mm (maksymalna średnica) x 87,6 mm (długość)
• CENA: od 1900 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Sigma 24-70mm f/2,8 IF EX DG HSM

• mocowanie dla: Nikon, Canon, Pentax, Sony, Sigma
• ogniskowa: 24-70 mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/2.8
• minimalna odległość ostrzenia: 38 cm
• średnica filtra: 77 mm
• silnik AF: tak
• waga: 700 g
• wielkość: 86,6 mm (maksymalna średnica) x 94,7 mm (długość)
• CENA: od 3900 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Sony – PLANAR T* 85 MM F1,4 ZA

• ogniskowa 85 mm (dla pełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.4
• mocowanie: Sony A
• minimalna odległość ostrzenia: 85 cm
• średnica filtra: 72 mm
• silnik AF: tak
• waga: 640 g
• wielkość: 81 mm (maksymalna średnica) x 75 mm (długość)

• CENA: od 5300 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Obiektywy portretowe dla niepełnej klatki:

W rzeczywistości są to obiektywy do pełnej klatki, ale w połączeniu z aparatem z mniejszą matrycą dają robocze ogniskowe powiększone o współczynnik 1.5 (dla Nikona) i 1.6 (dla Canona). O co chodzi z tą niepełną klatką – zobacz tutaj.
Nikon AF 50 f/1.4D

• ogniskowa: 50 mm (75 mm dla niepełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.4
• minimalna odległość ostrzenia: 45 cm
• średnica filtra: 52 mm
• silnik AF: nie
• waga: 230 g
• wielkość:  64,5 mm (maksymalna średnica) x  42,5 mm(długość)
• CENA: od 1198 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Nikon AF-S 50 mm f/1.4G

• minimalna przysłona: f/1.4
• minimalna odległość ostrzenia: 45 cm
• średnica filtra: 58 mm
• silnik AF: tak 
• waga: 290 g
• wielkość:  73,5 mm (maksymalna średnica) x  542 mm(długość)
• CENA: od 1749 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Canon EF 50mm / 1:1,4 USM

• ogniskowa: 50 mm (80 mm dla niepełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.4
• minimalna odległość ostrzenia: 45 cm
• średnica filtra: 58 mm
• silnik AF: tak
• waga: 290 g
• wielkość: 73,8 mm (maksymalna średnica) x 50,5 mm (długość)
• CENA: od 1399 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Sony – Planar T* 50 mm F1,4 ZA SSM

• ogniskowa 50 mm (75 mm dla niepełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.4
• mocowanie: Sony A
• minimalna odległość ostrzenia: 45 cm
• średnica filtra: 72 mm
• silnik AF: tak
• waga: 518 g
• wielkość: 81 mm (maksymalna średnica) x 71,5 mm (długość)

• CENA: od 5300 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Fujifilm Fujinon XF 35 mm F/1.4 lub odpowiednik ze światłem 2.0 WR (water resistant – odporny na warunki atmosferyczne)

• ogniskowa 35 mm (53 mm dla niepełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.4
• mocowanie: Fuji X
• minimalna odległość ostrzenia: 28 cm
• średnica filtra: 52 mm
• silnik AF: nie
• waga: 187 g
• wielkość: 54,9 mm (maksymalna średnica) x 65 mm (długość)
• CENA: od 2000 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Fujifilm Fujinon XF 56 mm F/1.2 R 

• ogniskowa 56 mm (85 mm dla niepełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/1.2
• mocowanie: Fuji X
• minimalna odległość ostrzenia: 70 cm
• średnica filtra: 62 mm
• silnik AF: nie
• waga: 405 g
• wielkość: 69,7 mm (maksymalna średnica) x 73,2 mm (długość)
• CENA: od 3600 zł – sprawdź ceny i dostępność.

Carl Zeiss Touit  50 mm F/2.8 

• ogniskowa 50 mm (75  mm dla niepełnej klatki)
• minimalna przysłona: f/2.8
• mocowanie: Fuji X, SONY E
• minimalna odległość ostrzenia: 15 cm, tryb MAKRO
• średnica filtra: 52 mm
• silnik AF: nie
• waga: 290 g
• wielkość: 65 mm (maksymalna średnica) x 91 mm (długość)
• CENA: od 3600 zł – sprawdź ceny i dostępność.